Οιδίποδας : Ένας τραγικός ήρωας

Οι Θηβαίοι ονομάζονταν και Καδμείοι, γιατί στην ελληνική μυθολογία ο Κάδμος ήταν ο ιδρυτής και ο πρώτος βασιλιάς της Θήβας. Ήταν γιος του βασιλιά της Φοινίκης και είχε αδελφούς την Ευρώπη, τον Φοίνικα, τον Κίλικα και τον Θάσο.

Η αρπαγή της Ευρώπης,
Βρετανικό Μουσείο

Μετά την αρπαγή της αδερφής του , της Ευρώπης , από τον Δία ο Κάδμος μαζί με τα αδέλφια του περιπλανήθηκαν στο Αιγαίο με σκοπό να βρουν την Ευρώπη. Ο Κάδμος κατέληξε στην Βοιωτία , όπου ίδρυσε την πόλη της Θήβας αφού πρώτα ακολούθησε μια ξεχωριστή αγελάδα με μια ημισέληνο στα πλευρά της, σύμφωνα με τον χρησμό του μαντείου των Δελφών.

Απόγονος του Κάδμου ήταν ο Λάβδακας , βασιλιάς της Θήβας που πεθαίνει όταν ο γιός του Λάιος ήταν ενός χρόνου. Τον διαδέχθηκε στο θρόνο ο γιός του με το όνομα Λύκος , ο οποίος εξορίζει τον Λάιο στην Ηλεία όπου φιλοξενείτε από τον βασιλιά της Ηλείας Πέλοπα.

Η αρπαγή του Χρύσσιππου,
Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών

Ο Πέλοπας είχε έναν γιο, τον Χρύσιππο , την διαπαιδαγώγηση του οποίου ανέθεσε στον Λάιο. Ο Λάιος ερωτεύθηκε τον μικρό Χρύσιππο και τον βίασε. Ο Χρύσιππος ντροπιασμένος αυτοκτόνησε. Φοβισμένος ο Λάιος για την οργή του Πέλοπα έφυγε και επέστρεψε στην Θήβα. Εκεί μετά από λίγο καιρό ανέλαβε τον θρόνο της Θήβας. Ο Πέλοπας , οργισμένος για τον άδικο χαμό του γιού του, καταριέται τον Λάιο να μην αποκτήσει παιδιά και αν ποτέ κάνει να πεθάνει από το χέρι του γιού του. Η ευχή εισακούστηκε από τους θεούς.

Έτσι όταν ο Λάιος παντρεύεται την Ιοκάστη, δεν έκαναν παιδιά. Ο Λάιος μια μέρα αποφασίζει να μάθει από τους Δελφούς αν θα αποκτήσει διάδοχο. Η πυθία του λέει ότι αν γεννήσει γιό θα πεθάνει από τα χέρια του. Έτσι μετά από αυτό ο Λάιος απέφευγε την επαφή με την γυναίκα του αποκρύπτοντάς της τον χρησμό. Η Ιοκάστη όμως μια νύχτα τον μέθυσε και έτσι απέκτησε τον Οιδίποδα.

Μόλις γεννήθηκε ο Οιδίποδας, ο Λάιος τρυπά τα πόδια του βρέφους , τα δένει και το παραδίδει σε ένα δούλο με την εντολή να το θανατώσει στο βουνό Κιθαιρώνα.

Ο Λάιος και η Ιοκάστη
εκθέτουν τον Οιδίποδα,
Βρετανικό Μουσείο

Μετά από χρόνια αποφασίζει να μάθει την τύχη του παιδιού του και πηγαίνει προς το μαντείο των Δελφών. Στην πορεία του προς τους Δελφούς συναντά σε ένα τρίστρατο, τον Οιδίποδα. Αγνοώντας ο ένας την αληθινή ταυτότητα του άλλου συγκρούονται στην αρχή με λόγια και ύστερα μάχονται. Ο Οιδίποδας σκοτώνει έτσι τον πατέρα του και τους συνοδούς του εκτός από έναν. Ο διασωθείς δούλος πηγαίνει πίσω στην Θήβα όπου και ανακοινώνει τον θάνατο του Λάιου.

Όπως αναφέραμε όταν η Ιοκάστη και ο Λάιος έδωσαν στον δούλο τον Οιδίποδα να τον θανατώσει στον Κιθαιρώνα ο βοσκός τον λυπήθηκε και τον έδωσε σε έναν άλλο βοσκό που υπηρετούσε τον βασιλιά της Κορίνθου. Εκείνος παρέδωσε το βρέφος στον βασιλιά

Ο Φόρβας φροντίζει
τον μικρό Οιδίποδα,
Μουσείο Λούβρου

του Πόλυβο και στην βασίλισσα Μερόπη. Αυτοί , μην έχοντας παιδιά, τον δέχθηκαν σαν θείο δώρο. Έτσι ο Οιδίποδας ζει και μεγαλώνει στα παλάτια της Κορίνθου ως γνήσιος και νόμιμος κληρονόμος του θρόνου.

Μια μέρα όμως κάποιος σε ένα γλέντι μεθυσμένος τον αποκάλεσε νόθο . Ο Οιδίποδας θέλοντας να μάθει την αλήθεια αποφασίζει να πάει στην Πυθία. Εκεί η ιέρεια του Απόλλωνα τον διώχνει από τον ιερό χώρο της , λέγοντας ότι θα γίνει πατροκτόνος, θα παντρευτεί την μητέρα του και τα παιδιά του θα είναι αιτία πολλών κακών. Ο Οιδίποδας αποφασίζει να μη γυρίσει στην θεωρούμενη κατ αυτόν πατρίδα του, την Κόρινθο, για να μην προκαλέσει δεινά στους γονείς του.

Κατά την περιπλάνησή του κατευθύνθηκε προς την Θήβα. Σε ένα τρίστρατο συναντά μια άμαξα και ύστερα από μια έντονη λογομαχία σκοτώνει τον κάτοχο της άμαξας και τους συνοδούς δούλους εκτός από έναν. Δηλαδή, όπως προανέφερα ο Οιδίποδας σκοτώνει χωρίς να το ξέρει τον βασιλιά και πατέρα του Λάιο.

Η σφαγή του Λάιου,
Harvard Art Museums

Ο Οιδίποδας συνεχίζει την περιπλάνησή του στην Βοιωτία και καθώς πλησιάζει στην Θήβα συνάντησε την Σφίγγα , ένα φοβερό τέρας με κεφάλι ανθρώπου, σώμα λιονταριού και φτερά αετού. Η Σφίγγα σκοτώνει κάθε διαβάτη που τη συναντούσε επειδή δεν έλυνε τον γρίφο της.
Ο γρίφος ήταν ο εξής: “Ποιο ον που μιλάει, το πρωί στέκεται στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο και το βράδυ στα τρία;” .

Οιδίποδας και Σφίγγα,
Βοστόνη - Μουσείο καλών Τεχνών

Ο Οιδίποδας απαντάει ότι ο άνθρωπος είναι εκείνο το ον που στο ξημέρωμα της ζωής του κινείται στα τέσσερα , όταν μεγαλώσει στα δύο και το βράδυ της ζωής του στα τρία με τη βοήθεια του μπαστουνιού. Μετά τη λύση του γρίφου η Σφίγγα έπεσε στο γκρεμό και σκοτώθηκε. Ο Οιδίποδας μετά πήγε στην Θήβα όπου παντρεύτηκε την Ιοκάστη και έγινε βασιλιάς σύμφωνα με την υπόσχεση που είχαν δώσει οι Θηβαίοι ως έπαθλο σε αυτόν που θα σκότωνε την Σφίγγα. 

Ο γάμος του Οιδίποδα,
Harvard Art Museums

Με την Ιοκάστη απέκτησε τέσσερα παιδιά, τον Πολυνείκη, τον Ετεοκλή, την Αντιγόνη και την Ισμήνη. Τη Θήβα μετά από λίγο χρόνο έπληξε φοβερός λοιμός. Ο λαός της Θήβας ήταν δυστυχισμένος. Μπροστά στο βασιλικό παλάτι οι Θηβαίοι ικέτες κρατώντας κλαδιά ελιάς με επικεφαλής τον ιερέα ζητάνε τον βασιλιά Οιδίποδα να τους σώσει.

Επιμέλεια κειμένου :
Μιχαήλ Βασίλας